| گسست پروتونی–یونی، شاخصی بر پیشبینی ناپایداری عملکردی در خاک‌های مناطق خشک |
| کد مقاله : 1465-ISSC19 |
| نویسندگان |
|
هانیه فرامرزی1، میرحسن رسولی صدقیانی *1، حسین خیرفام2، سامان جلال‌زاده1 1گروه علوم و مهندسی خاک،دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه 2گروه مهندسی مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه |
| چکیده مقاله |
| در مناطق خشک، تخریب شیمیایی خاک غالباً پیش از هرگونه نشانه ظاهری از بیابان‌زایی آغاز می‌شود، اما به‌دلیل پایداری عددی pH، از دید بسیاری از ارزیابی‌های مرسوم پنهان می‌ماند. این پژوهش، با تمرکز بر واگرایی عملکردی میان شوری، ظرفیت بافری و pH، به بررسی دو خاک قلیایی با pH نزدیک (2/8 و 1/8) اما تفاوت بارز در هدایت الکتریکی (4/12 و 2/31 dS/m) و کربنات کلسیم (96/34% و 38/37%) در حاشیه دریاچه ارومیه می‌پردازد. به‌منظور تبیین بهتر پویایی شیمیایی خاک، دو شاخص ترکیبی جدید تعریف شد: نسبت شوری به ظرفیت بافری آهک (EC/CaCO₃) و شاخص تنش شوری‌ـ‌پروتونی (SCII = EC/pH). نتایج نشان داد که شاخص‌های EC/CaCO₃ و SCII به‌ترتیب برای نقطه دوم برابر با 83/0 و 85/3 و برای نقطه اول برابر با 35/0 و 51/1 بودند؛ وضعیتی که بیانگر بروز تنش یونی نهفته و فروپاشی تدریجی مکانیسم‌های بافری در خاک‌های به‌ظاهر پایدار است. این شکاف میان پایداری عددی pH و ناپایداری عملکردی سیستم یونی، ضرورت بازنگری بنیادین در ارزیابی‌های کلاسیک خاک را برجسته می‌سازد. چارچوب تحلیلی ارائه‌شده، الگویی مفهومی برای شناسایی زودهنگام بیابان‌زایی شیمیایی در بوم‌اقلیم‌های خشک فراهم می‌کند و افقی جدید در پایش پویایی‌های پنهان خاک می‌گشاید. |
| کلیدواژه ها |
| یابان‌زایی، گسست یونی–پروتونی، هدایت الکتریکی ، دریاچه ارومیه، شوری‌زایی |
| وضعیت: پذیرفته شده مشروط برای ارائه به صورت پوستر |
