پاسخ آنزیم‌های اوره‌آز و دهیدروژناز در خاک‌های مختلف آلوده به ترکیبات نفتی
کد مقاله : 1475-ISSC19
نویسندگان
مصطفی ایلخانی پور1، احمدعلی پوربابائی *2
1دانشجوی کارشناسی ارشد بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
2استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
چکیده مقاله
نفت و فرآورده‌های آن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع انرژی، موجب آلودگی گسترده‌ی خاک‌ها با هیدروکربن‌های نفتی شده‌اند. این آلاینده‌ها، دارای اثرات مخرب، سرطان‌زا و جهش‌زا هستند که بر سلامت خاک و میکروارگانیسم‌های آن تأثیر می‌گذارند. فعالیت آنزیم‌های خاک مانند اوره‌آز و دهیدروژناز به‌عنوان شاخص‌های زیستی مهم برای ارزیابی کیفیت خاک تحت شرایط آلودگی نفتی استفاده می‌شود. اوره‌آز با شرکت در چرخه‌ی نیتروژن و دهیدروژناز با نقش در متابولیسم میکروبی، نسبت به غلظت و نوع آلاینده حساس هستند. مطالعات نشان داده‌اند که فعالیت این آنزیم‌ها بسته به نوع آلاینده و بافت خاک متفاوت است. خاک‌های رسی به‌دلیل داشتن ماده آلی و رس بالا، ظرفیت بیشتری برای جذب آلاینده و کاهش فراهمی آن برای میکروارگانیسم‌ها دارند، درحالی‌که در خاک‌های شنی فراهمی و سمیت آلاینده‌ها بیشتر است. در غلظت‌های پایین برخی آلاینده‌ها (1500 میلی‌گرم بر کیلوگرم) فعالیت‌های آنزیمی تحریک می‌شود، اما در غلظت‌های بالا (15000 میلی‌گرم بر کیلوگرم) معمولاً فعالیت این آنزیم‌ها مهار می‌شود. به‌طور کلی، آلودگی نفتی موجب کاهش جمعیت میکروبی می‌شود، ولی میکروارگانیسم‌های مقاوم با استفاده از آلاینده‌ها به‌عنوان منبع کربن، فعالیت متابولیکی خود را افزایش می‌دهند. بنابرین فعالیت‌ آنزیمی اوره‌آز و دهیدروژناز به‌عنوان شاخص کیفیت خاک، در حضور ترکیبات مختلف نفتی به‌دلیل رفتار متفاوت با توجه به نوع بافت خاک و بیوتای متفاوت مولّد آن‌ها، بایستی با سایر شاخص‌ها در تحلیل سلامت خاک ارزیابی شوند.
کلیدواژه ها
هیدروکربن‌های نفتی، آنزیم‌های خاک، جامعه‌ی میکروبی
وضعیت: پذیرفته شده مشروط برای ارائه به صورت پوستر